«کمال صادقی»، خبرنگار حوزهٔ کتاب، از تأثیرهای کرونا بر بازار کتاب می‌گوید
«کمال صادقی»، خبرنگار حوزهٔ کتاب، از تأثیرهای کرونا بر بازار کتاب می‌گوید:
«مهیانبودن زیرساخت‌های فروش اینترنتی، سدی در برابر رونق فروش آنلاین کتاب.»
کمال صادقی در رسانه‌هایی چون «خبرگزاری کتاب ایران» و «خبرگزاری مهر» دربارهٔ مشاهده‌هایش در زمینهٔ تأثیر شیوع ویروس کرونا بر بازار کتاب می‌گوید: «به جرئت می‌توان کتابفروشی‌ها را میزان‌الحراره و اصلی‌ترین مرجع بررسی فعالیت‌های حوزهٔ نشر و کتاب در کشور دانست. با شیوع ویروس کرونا مراجعهٔ حضوری به کتابفروشی‌ها کاهش پیدا کرد و بعضی از این واحدهای صنفی هم به جهت رعایت پروتکل‌های بهداشتی، برای مدتی فعالیت خود را کامل متوقف کردند.»
صادقی در ادامه صحبت‌هایش می‌گوید: «مخاطبان کتاب در ایران خرید حضوری کتاب را بر خرید اینترنتی آن ترجیح می‌دهند و این موضوع، تأثیر بسیاری در کاهش میزان فروش در کتابفروشی‌ها داشت؛ مدنظر داشته‌باشید که این معضل در شهرستان‌ها شدیدتر از تهران بوده‌است.»
صادقی در توضیح بیشتر این موضوع، ضمن اشاره به تفاوت چشمگیر فرهنگ خرید اینترنتی و تهیهٔ آنلاین کتاب در پایتخت با شهرستان‌ها می‌گوید: «در بسیاری از شهرستان‌ها بستر کارآمدی برای تهیهٔ اینترنتی کالاهای مختلف وجود ندارد؛ به‌خصوص برای دانشجویان و علاقه‌مندان به حوزهٔ کتاب.»
او دربارهٔ تأثیر شیوع ویروس کرونا بر کسب‌وکار ناشران و کتابفروشی‌های خرده‌پا می‌گوید: «ناشناخته‌بودن این ویروس و راه‌های درمان آن، مردم را در مواجهه با آن سردرگم کرده و این سردرگمی، گریبانگیر ناشران و کتابفروش‌ها نیز شده‌است. در کار پخش و توزیع کتاب و کتابفروشی‌های خرده‌پا -مثل دستفروش‌های کتاب- این نگرانی وجود داشت که اپراتورها و پرسنل چاپخانه‌ها و کتابفروشی‌ها، ویروس کرونا را به مواد اولیه -مانند جوهر، مرکب، زینک و…- منتقل کنند. این موضوع، نوعی جو روانی به وجود آورد.»
این خبرنگار حوزهٔ کتاب معتقد است: «به‌طور کلی، شیوع ویروس کرونا تأثیر منفی بر پروسهٔ تولید کتاب در ایران گذاشت. نکتهٔ دوم این است که بر اساس برآوردها حدود ۸۰ درصد جابه‌جایی‌های مالی حوزهٔ کتاب، با برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران تأمین می‌شود؛ اما امسال این نمایشگاه لغو شد. ابتدا گفته شد که ممکن است در بازهٔ زمانی دیگری -مثلاً تابستان- برگزار شود، اما چندی پیش، خبر رسمی لغو آن در سال جاری منتشر شد.
ناشران در همان دوران شیوع ویروس کرونا، به‌سرعت مشغول چاپ کتاب بودند و خود را برای نمایشگاه امسال آماده می‌کردند، اما پس از همه‌گیری ویروس کرونا، هر نوع رویداد حضوری -مانند نمایشگاه کتاب – منتفی شد و شوک ناگهانی و شدیدی به چاپخانه‌ها، مؤسسه‌های نشر و به‌تبع آن‌ها کتابفروشی‌ها وارد شد.»
او همچنین می‌گوید: «به‌طور خلاصه، ناشناختگی کرونا و ترس کارکنان حوزهٔ نشر و کتاب از انتقال این ویروس در رسته‌های شغلی‌شان و لغو نمایشگاه کتاب، دو ضربهٔ تأثیرگذار شیوع کرونا بر اهالی نشر و خوانندگان کتاب به شمار می‌رود. البته ناگفته نماند که قبل از شیوع ویروس کرونا نیز فروش کتاب کاهش یافته و تیراژ کتاب‌ها به 300 یا 500 نسخه رسیده‌بود؛ بحرانی که حتی ناشران بزرگ و کتاب‌های منتشرشده با اسپانسرهای خاص را نیز درگیر خود کرده‌بود. با شرایط پیش‌آمده می‌توان گفت بازار نشر کشور در شرایط احتضار است.»
این خبرنگار همچنین دربارهٔ تأثیر شیوع این ویروس بر میزان مطالعهٔ کتاب در جامعه ادامه می‌دهد: «اگر بخواهیم از بُعد سخت‌افزاری به موضوع نگاه کنیم، می‌توان گفت از آنجا که تاحدودی منابع کتاب‌خوان‌ها از کتابخانه‌های عمومی تأمین می‌شود، بنابراین تعطیلی آن‌ها به سرانهٔ مطالعهٔ کشور ضربه وارد کرده‌است. از سوی دیگر، دوران قرنطینه تغییراتی را در سبک زندگی مردم ایجاد کرده‌است. هرچند در این زمینه آمار مستدل و مستندی در اختیار نیست، مشاهد‌ه‌ها و مطالعات در این حوزه این واقعیت را بیان می‌کند. در این میان، عده‌ای بر این باورند که بسیاری از مردم در دوران قرنطینه، به دلیل داشتن وقت بیشتر، استفادهٔ درستی از زمان خود داشته‌اند و بسیاری از خانواده‌ها برای پرکردن اوقات‌فراغت خود به سراغ کتابخانه‌ها رفته‌اند. البته نکتهٔ مهم این است که چه این مدعا درست باشد و چه غلط، ما در این بحران، به‌اجبار سراغ کتاب رفته‌ایم. بر این اساس، شاید در کیفیت مطالعه چندان تفاوتی به وجود نیامده‌باشد. شاید اگر شرایطی وجود داشت که در میان اعضاء خانواده‌ها محفلی به وجود می‌آمد تا در آن، بحث و تبادل نظر کنند و دربارهٔ کتاب‌ها حرف بزنند، افراد به کتاب‌ها علاقه‌مند می‌شدند و به یکدیگر کتاب معرفی می‌کردند و همین موضوع در تبادل ایده و نظرها تأثیر می‌گذاشت.»
کمال صادقی، دربارهٔ نحوهٔ خرید کتاب در دوران کرونا هم می‌گوید: «در ابتدا خرید از کتابفروشی‌ها بسیار محدود شد و تا زمان تعطیلی کامل، خریدهای محدودی انجام می‌شد، اما کسب‌وکار اپلیکیشن‌ها و دیگر ابزارهای خرید دیجیتال کتاب رونق گرفت. تا جایی که من اطلاع دارم، شرکت پست هم تخفیف‌هایی برای ارسال کتاب به فروشگاه‌های دیجیتال ارائه داد و تفاهم‌نامه‌ای با وزارت ارشاد نیز امضا شد.»
