خر فیلسوف؛ داستان یک شبه‌فیلسوف مصری
ملیکا قاسمی: توفیق الحکیم، رمان‌نویس و نمایشنامه‌نویس مصری بود. او در نهم اکتبر سال ۱۸۹۸، در اسکندریه متولد شد و در بیست‌وششم ژوئیۀ سال ۱۹۸۷، در قاهره درگذشت.
از مهم‌ترین آثار او می‌توان به نمایشنامۀ «اهل غار» و رمان «بازگشت روح» اشاره کرد.
«خر فیلسوف»، داستان یک فیلمنامه‌نویس مصری است که در یک سفر کاری، به شکل اتفاقی و در یک پیشنهاد استثنائی خری را می‌خرد و داستان، از همین‌جا آغاز می‌شود.
نویسنده در فرآیند داستان، به دغدغه‌های مردم مصر هم اشاره می‌کند؛ مشکل‌های زنان، کشاورزان، نظام‌های اجتماعی-اقتصادی و… اما محوریت روایت، مشابهت‌های راوی با خر داستان است؛ هر دو تن‌پرور و فیلسوف‌مآب‌اند. نویسنده، با انتخاب خر و تبیین مشابهت‌های راوی با او، هدفمند عمل کرده‌است.
در بخشی از داستان می‌خوانیم: «کره‌خر بیچاره، سربه‌زیر و مطیع به دنبالش راه می‌رفت؛ بی‌آنکه برایش کوچک‌ترین اهمیتی داشته‌باشد که مقصد کجاست و چه‌کسی او را با خود به آنجا می‌برد.
من از دور، راه‌رفتن کره‌خر را زیر نظر داشتم. چه‌قدر شبیه به من راه می‌رفت…آری، من مثل او راه می‌روم و جهان بی‌حرکت، پالوده، روشن و ناشناخته را با نگاهی خشک و بی‌جان به نظاره نشسته‌ام.»
