دربارۀ کتابِ سکولاریسم و آزادی وجدان
«این کتاب کوچک فلسفی، بهواقع بزرگترین هنرش این است که اندیشمندان دینی و فیلسوفان دانشگاهی_دو گروه مخاطب با تعامل اندک_میتوانند آن را بخوانند؛ شاید حتی آتش گفتوگویی پایدار را بین آنان مشتعل کند.»
فیلیپ گورسکی، دانشگاه ییل
فهم چیستیِ سکولاریسم به اندازۀ فهم نابرابریهای درآمد یا مسیرهای توسعۀ پایدار، ضروری و سودمند است. در این تحلیل فراگیر، چارلز تیلور و جاسلین مکلور شرح مستدل و رسایی از دو اصل عمدۀ سکولاریسم_احترام برابر و آزادی وجدان_و دو شیوۀ اجرای آن_جدایی دین و دولت، و بیطرفی دولت در قبال دینها_ارائه میدهند. اما مهمتر از اینها، نویسندگان کتاب، این استدلال قوی را مطرح میکنند که جهان ما از منظر دینی، متنوعتر از همیشه و از حیث سیاسی، درهمتنیده است. در چنین جهانی، سکولاریسم_چنانچه درست فهمیده شود_میتواند مسیری برای آزادی دینی و فلسفی فراهم آورد.
«سکولاریسم و آزادی وجدان» پیامد مسئلهای کاملاً واقعی است؛ یعنی نیاز به راهبردهایی برای متوازنکردن احترام برابر به همۀ شهروندان و حق آزادی دینی. اما نویسندگان پا را فراتر میگذارند؛ آنان با درنظرگرفتنِ دیگر موضوعهای مهمِ زمانۀ ما، در خودِ سکولاریسم بازاندیشی میکنند. رابطۀ بین باورهای دینی و باورهای عرفی، دامنۀ پیروی آزاد از دین و جایگاهِ دین در حوزۀ عمومی، از جمله سویههای چالش بزرگتری است که تیلور و مکلور به آن میپردازند؛ نحوۀ مدیریتِ تنوع اخلاقی و دینی در یک جامعۀ آزاد. آنها نشان میدهند که سکولاریسم، مولفۀ اساسی هر دموکراسی لیبرال است؛ دموکراسی متشکل از شهروندانی که هوادار تکثر برداشتها از امر دنیوی و امر نیکاند. الگوی کارآمد نویسندگان در این شرح مختصر، ظرفیتِ کافی برای همسازکردنِ تفاوتها و آزادی وجدان را دارد؛ همچنین ظرفیتِ حفظِ امید را به پدیداری جهانی که در آن، تنوعها و تفاوتها بین ما جدایی نیندازد.
*برگرفته از یادداشتِ انتشاراتِ دانشگاه هاروارد دربارۀ کتاب
